Jak czeskie Laurin & Klement podbiło Czarnogórę swoimi pojazdami
0
Firma Laurin & Klement, założona w 1895 roku w Mladá Boleslav, szybko wyrosła na lidera w produkcji pojazdów użytkowych w monarchii Austro-Węgier. Już w 1907 roku eksportowała 70% swoich produktów, co otworzyło drzwi do międzynarodowych zleceń, takich jak ambitny projekt z Czarnogóry.
Na początku XX wieku Czarnogóra potrzebowała niezawodnych pojazdów do obsługi poczty na trudnych, górskich trasach łączących Podgoricę, Cetinje, Nikšić oraz port w Kotorze. Wąskie i strome drogi wymagały innowacyjnych rozwiązań technicznych. Laurin & Klement stawiło czoła włoskiej konkurencji, prezentując zmodyfikowane pojazdy bazujące na modelu Type E – lekkim i kompaktowym aucie użytkowym.
R e k l a m a
Projekt nadzorował František Kec, utalentowany inżynier, który w wieku zaledwie 25 lat opracował serię unikalnych rozwiązań. Zwężenie przedniej części ramy do 70 cm pozwoliło uzyskać wąski rozstaw kół (1300 mm) i szeroki kąt skrętu, dzięki czemu pojazdy mogły pokonywać ciasne zakręty. Krótki rozstaw osi (2210 mm) i wysokość kabiny kierowcy (1,68 m nad ziemią) dopełniały projekt dostosowany do górskich warunków. Laurin & Klement zastosowało również przełomową koncepcję, umieszczając fotel kierowcy nad silnikiem. Dzięki temu pojazdy zyskały więcej przestrzeni ładunkowej i pasażerskiej, stając się prekursorem współczesnych ciężarówek z przednim sterowaniem.
Każdy pojazd był wyposażony w czterocylindrowy silnik o mocy 35 KM i pojemności 4652 cm³. Nowatorski układ smarowania oraz chłodzenia zwiększały niezawodność, a zastosowanie pełnych opon gumowych eliminowało problem przebitych kół. Autobusy mogły przewozić pięciu pasażerów w zamkniętej kabinie lub 12 osób w wersji „letniej”. Dodatkowe możliwości transportowe zapewniała dwuosiowa przyczepa o ładowności 1500 kg.
Pierwsze pojazdy rozpoczęły pracę na czarnogórskich drogach wiosną 1909 roku, spełniając wysokie oczekiwania. Książę Nikola I przyznał medale kierowcom za ich profesjonalizm, a firma Laurin & Klement zdobyła uznanie na arenie międzynarodowej. Pojazdy służyły cywilom do 1912 roku, kiedy zostały zarekwirowane przez wojsko podczas wojen bałkańskich. Po ich zakończeniu wróciły na trasy pocztowe, jednak I wojna światowa przerwała ich działalność. Choć żaden egzemplarz nie przetrwał, projekt „Černá Hora-Montenegro” pozostaje przykładem czeskiej innowacyjności i precyzji.
Źródło/Zdjęcia: Škoda
