Luxtorpeda czyli polskie TGV lat 30. XX w.
W nawiązaniu do zaistniałej sytuacji w PKP i ogromnego zamieszania wokół rozkładów jazdy pociągów, prezentujemy ciekawy pojazd, który choć nie jest automobilem stanowi ciekawy rozdział myśli technicznej okresu przedwojennego.
Bez wątpienia można go śmiało nazwać “Polskie TGV lat 30. XX w.”.
Luxtorpeda bo o niej mowa to popularne określenie wagonu spalinowego o aerodynamicznych kształtach, stosowanego w szybkich kolejowych połączeniach międzymiastowych w latach 30. XX wieku w Polsce.
Fot. Wikipedia | Luxtorpeda w Zakopanem, 1936 r.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku tabor tworzonych Polskich Kolei Państwowych stanowiły pojazdy przejęte od zaborców, wśród których znajdował się jeden wagon spalinowy. Eksploatacja tego wagonu pokazała, że jest on znacznie efektywniejszy niż wagony parowe oraz składy klasyczne z parowozem. Celem zbadania przydatności stosowania wagonów spalinowych w 1933 r. wypożyczono od firmy Austro-Daimler-Puch, a po pomyślnym zakończeniu prób odkupiono wagon spalinowy, określany jako “Luxtorpeda” i oznaczony przez PKP SAx 90080.
Na bazie planów zakupionego wagonu w Fabloku wyprodukowano 5 egzemplarzy “Luxtorpedy” o oznaczeniach PKP od SAx 90081 do SAx 90085, wyposażonych w silnik MAN i mających lepsze parametry eksploatacyjne oraz niższą cenę zakupu i eksploatacji niż pierwowzór . W roku 1936 jedna z “Luxtorped” ustanowiła niepobity dotąd rekord przejazdu na trasie Kraków ? Zakopane w czasie 2 godzin i 18 minut.
Wprowadzana w Polsce “Luxtorpeda” miała zdecydowanie luksusowy charakter o czym świadczyły nie tylko wysokie ceny biletów, nowoczesny kształt wagonów czy wyposażenie wagonów wyłącznie w miejsca pierwszej klasy, lecz również przeznaczenie jej przede wszystkim do obsługi połączeń z modnym Zakopanem.
W sumie wszystkie 6 wagonów do wybuchu II wojny światowej stacjonowało w Krakowie:
- 1 wagon Austro-Daimler-Puch z 1933 o numerze SAx90080 (austriackie oznaczenie VT63);
- 5 wagonów wyprodukowanych przez Fablok (z silnikami MAN) o numerach SAx90081-SAx90085.
Wagony te obsługiwały m.in. najbardziej znaną relację Kraków ? Zakopane, oraz Kraków – Katowice i Kraków – Krynica.
Podczas niemieckich bombardowań we wrześniu 1939 r. zniszczone zostały 4 z 6 “Luxtorped” – 2 w Krakowe i 2 w Skarżysku-Kamiennej (w tym SAx 90080). Dwa niezniszczone wagony były podczas wojny eksploatowane jako specjalne (Sonderzüge) tylko dla Niemców i jeździły na trasach z Krakowa do Zakopanego lub do Krynicy. Obsługiwały także wycieczki specjalnych gości Generalnego Gubernatora.
W 1945 r. wagony przejęte przez armię radziecką wróciły do Krakowa w mocno niekompletnym stanie i nie mogły być wykorzystane w ruchu pasażerskim. Jeden z pociągów służył za magazyn części zamiennych dla drugiego dowożącego pracowników do kopalni Siersza w Trzebini.
Około 1954 r. oba zostały pocięte na złom i do dziś nie zachował się żaden egzemplarz.
Źródło: YouTube
Źródło: pl.wikipedia.org
Jeśli nasz serwis przypadł Ci do gustu, mamy małą prośbę – postaw nam wirtualną kawę. Ta filiżanka nie tylko nas rozgrzeje, ale też doda nam energii do dalszej pracy nad serwisem, aby był jeszcze lepszy. Twój gest to dla nas znak, że doceniasz naszą pasję i zaangażowanie. Dziękujemy, że jesteś z nami!
